2倍角の公式,3倍角の公式,半角の公式

本記事では,2倍角の公式,3倍角の公式,半角の公式の証明をしたいと思います.

三角関数の公式の多くは,加法定理から導かれるので,加法定理がよくわからない方は,こちらの記事をご覧ください.

2倍角の公式

2倍角の公式.
sin2θ=2sinθcosθcos2θ=cos2θsin2θ=2cos2θ1=12sin2θtan2θ=2tanθ1tan2θ \begin{aligned} \sin{2 \theta} &= 2 \sin{\theta} \cos{\theta} \\ \cos{2 \theta} &= \cos^2{\theta} - \sin^2{\theta} \\ &= 2 \cos^2{\theta} -1 \\ &= 1 - 2\sin^2{\theta} \\ \tan{2 \theta} &= \frac{2 \tan{\theta}}{1 - \tan^2{\theta}} \end{aligned}

正弦の2倍角の公式の証明.
三角関数の正弦の加法定理 sin(α+β)=sinαcosβ+cosαsinβ\sin{(\alpha + \beta)} = \sin{\alpha}\cos{\beta} + \cos{\alpha} \sin{\beta} において,α=β=θ\alpha = \beta = \theta とすると,
sin2θ=sin(θ+θ)=sinθcosθ+cosθsinθ=2sinθcosθ \begin{aligned} \sin{2 \theta} &= \sin{(\theta + \theta)} \\ &= \sin{\theta}\cos{\theta} + \cos{\theta} \sin{\theta} \\ &= 2 \sin{\theta}\cos{\theta} \end{aligned}

余弦の2倍角の公式の証明.
三角関数の余弦の加法定理 cos(α+β)=cosαcosβsinαsinβ\cos{(\alpha + \beta)} = \cos{\alpha}\cos{\beta} - \sin{\alpha} \sin{\beta} において,α=β=θ\alpha = \beta = \theta とすると,
cos2θ=cos(θ+θ)=cosθcosθsinθsinθ=cos2θsin2θ \begin{aligned} \cos{2 \theta} &= \cos{(\theta + \theta)} \\ &= \cos{\theta}\cos{\theta} - \sin{\theta} \sin{\theta} \\ &= \cos^2{\theta} - \sin^2{\theta} \end{aligned}

この式に sin2θ=1cos2θ\sin^2{\theta} = 1 - \cos^2{\theta} を代入すると,
cos2θ=cos2θ(1cos2θ)=2cos2θ1 \begin{aligned} \cos{2 \theta} &= \cos^2{\theta} - (1 - \cos^2{\theta}) \\ &= 2 \cos^2{\theta} -1 \\ \end{aligned}

また cos2θ=1sin2θ\cos^2{\theta} = 1 - \sin^2{\theta} を代入すると,
cos2θ=1sin2θsin2θ=12sin2θ \begin{aligned} \cos{2 \theta} &= 1 - \sin^2{\theta} - \sin^2{\theta} \\ &= 1 - 2 \sin^2{\theta} \\ \end{aligned}

正接の2倍角の公式の証明.
三角関数の正接の加法定理 tan(α+β)=tanα+tanβ1tanαtanβ\tan{(\alpha + \beta)} = \frac{\tan{\alpha} + \tan{\beta}}{1 - \tan{\alpha} \tan{\beta}} において,α=β=θ\alpha = \beta = \theta とすると,
tan2θ=tan(θ+θ)=tanθ+tanθ1tanθtanθ=2tanθ1tan2θ \begin{aligned} \tan{2 \theta} &= \tan{(\theta + \theta)} \\ &= \frac{\tan{\theta} + \tan{\theta}}{1 - \tan{\theta} \tan{\theta}} \\ &= \frac{2 \tan{\theta}}{1 - \tan^2{\theta}} \\ \end{aligned}

3倍角の公式

3倍角の公式.
sin3θ=3sinθ4sin3θcos3θ=4cos3θ3cosθ \begin{aligned} \sin{3 \theta} &= 3 \sin{\theta} - 4 \sin^3{\theta} \\ \cos{3 \theta} &= 4 \cos^3{\theta} - 3 \cos{\theta} \\ \end{aligned}

正弦の3倍角の公式の証明.
三角関数の正弦の加法定理 sin(α+β)=sinαcosβ+cosαsinβ\sin{(\alpha + \beta)} = \sin{\alpha}\cos{\beta} + \cos{\alpha} \sin{\beta} において,α=2θ\alpha = 2 \thetaβ=θ\beta = \theta とすると,
sin3θ=sin(2θ+θ)=sin2θcosθ+cos2θsinθ \begin{aligned} \sin{3 \theta} &= \sin{(2 \theta + \theta)} \\ &= \sin{2 \theta}\cos{\theta} + \cos{2 \theta} \sin{\theta} \\ \end{aligned}
2倍角の公式を使って,
sin3θ=sin2θcosθ+cos2θsinθ=(2sinθcosθ)cosθ+(12sin2θ)sinθ=2sinθcos2θ+sinθ2sin3θ=2sinθ(1sin2θ)+sinθ2sin3θ=2sinθ2sin3θ+sinθ2sin3θ=3sinθ4sin3θ \begin{aligned} \sin{3 \theta} &= \sin{2 \theta}\cos{\theta} + \cos{2 \theta} \sin{\theta} \\ &= (2 \sin{\theta} \cos{\theta}) \cos{\theta} + (1 - 2 \sin^2{\theta}) \sin{\theta} \\ &= 2 \sin{\theta} \cos^2{\theta} + \sin{\theta} - 2 \sin^3{\theta} \\ &= 2 \sin{\theta} (1 - \sin^2{\theta}) + \sin{\theta} - 2 \sin^3{\theta} \\ &= 2 \sin{\theta} - 2 \sin^3{\theta} + \sin{\theta} - 2 \sin^3{\theta} \\ &= 3 \sin{\theta} - 4 \sin^3{\theta} \\ \end{aligned}

余弦の3倍角の公式の証明.
三角関数の正弦の加法定理 cos(α+β)=cosαcosβsinαsinβ\cos{(\alpha + \beta)} = \cos{\alpha}\cos{\beta} - \sin{\alpha} \sin{\beta} において,α=2θ\alpha = 2 \thetaβ=θ\beta = \theta とすると,
cos3θ=cos(2θ+θ)=cos2θcosθsin2θsinθ \begin{aligned} \cos{3 \theta} &= \cos{(2 \theta + \theta)} \\ &= \cos{2 \theta}\cos{\theta} - \sin{2 \theta} \sin{\theta} \\ \end{aligned}
2倍角の公式を使って,
cos3θ=cos2θcosθsin2θsinθ=(2cos2θ1)cosθ(2sinθcosθ)sinθ=2cos3θcosθ2sin2θcosθ=2cos3θcosθ2(1cos2θ)cosθ=2cos3θcosθ2cosθ+2cos3θ=4cos3θ3cosθ \begin{aligned} \cos{3 \theta} &= \cos{2 \theta}\cos{\theta} - \sin{2 \theta} \sin{\theta} \\ &= (2 \cos^2{\theta} - 1)\cos{\theta} - (2 \sin{\theta} \cos{\theta}) \sin{\theta} \\ &= 2 \cos^3{\theta} - \cos{\theta} - 2 \sin^2{\theta} \cos{\theta} \\ &= 2 \cos^3{\theta} - \cos{\theta} - 2 (1 - \cos^2{\theta}) \cos{\theta} \\ &= 2 \cos^3{\theta} - \cos{\theta} - 2 \cos{\theta} + 2 \cos^3{\theta} \\ &= 4 \cos^3{\theta} - 3 \cos{\theta} \\ \end{aligned}

半角の公式

半角の公式.
sin2θ2=1cosθ2cos2θ2=1+cosθ2tan2θ2=1cosθ1+cosθ \begin{aligned} \sin^2{\frac{\theta}{2}} &= \frac{1 - \cos{\theta}}{2} \\ \cos^2{\frac{\theta}{2}} &= \frac{1 + \cos{\theta}}{2} \\ \tan^2{\frac{\theta}{2}} &= \frac{1 - \cos{\theta}}{1 + \cos{\theta}} \\ \end{aligned}

半角の公式(正弦)の証明.
余弦の2倍角の公式 cos2θ=12sin2θ\cos{2 \theta} = 1 - 2 \sin^2{\theta} θ\theta θ2\frac{\theta}{2} に置き換えて,
cos(2θ2)=12sin2θ22sin2θ2=1cosθsin2θ2=1cosθ2 \begin{aligned} \cos{\left( 2 \cdot \frac{\theta}{2} \right) } &= 1 - 2 \sin^2{\frac{\theta}{2} } \\ 2 \sin^2{\frac{\theta}{2} } &= 1 - \cos{\theta} \\ \sin^2{\frac{\theta}{2}} &= \frac{1 - \cos{\theta}}{2} \\ \end{aligned}

半角の公式(余弦)の証明.
余弦の2倍角の公式 cos2θ=2cos2θ1\cos{2 \theta} = 2 \cos^2{\theta} - 1 θ\theta θ2\frac{\theta}{2} に置き換えて,
cos(2θ2)=2cos2θ212cos2θ2=1cosθcos2θ2=1+cosθ2 \begin{aligned} \cos{\left( 2 \cdot \frac{\theta}{2} \right) } &= 2 \cos^2{\frac{\theta}{2} } - 1 \\ - 2 \cos^2{\frac{\theta}{2} } &= - 1 - \cos{\theta} \\ \cos^2{\frac{\theta}{2} } &= \frac{1 + \cos{\theta}}{2} \end{aligned}

半角の公式(正接)の証明.
tan2θ2=sin2θ2cos2θ2=1cosθ21+cosθ2=1cosθ1+cosθ \begin{aligned} \tan^2{\frac{\theta}{2}} &= \frac{\sin^2{\frac{\theta}{2}}}{\cos^2{\frac{\theta}{2}}}\\ &= \frac{\frac{1 - \cos{\theta}}{2}}{\frac{1 + \cos{\theta}}{2}}\\ &= \frac{1 - \cos{\theta}}{1 + \cos{\theta}} \end{aligned}

  

「勝手気ままに高校数学」シリーズ一覧へ

  

コメントを残す

メールアドレスが公開されることはありません。 が付いている欄は必須項目です

CAPTCHA


数学

次の記事

積和公式と和積公式